Backstage | Interview | Hans & Griet in Breda
In dit interview zijn librettist Jibbe Willems en zangeres Nienke Nasserian Nillesen aan het woord over de voorbereiding, de verwachtingen en de rollen binnen Hans & Griet.
‘Als kinderen na het zien van deze voorstelling net wat brutaler naar buiten gaan, dan hebben wij het goed gedaan!’
Op 31 oktober 2021 staat de coproductie Hans & Griet van jeugdtheatergezelschap de Toneelmakerij en Silbersee in het Chassé Theater. In dit interview zijn librettist Jibbe Willems en zangeres Nienke Nasserian Nillesen aan het woord over de voorbereiding, de verwachtingen en de rollen binnen Hans & Griet.
Jibbe Willems (winnaar Gouden Krekel 2019) schreef het libretto voor Hans en Griet. De nieuwe coproductie van jeugdtheatergezelschap de Toneelmakerij en Silbersee, naar de klassieke opera van met muziek van componist Engelbert Humperdinck. Jibbe schreef al vaker voor beide partijen en zet zichzelf graag voor de uitdaging om aan de hand van het bestaande werk nieuwe invalshoeken te zoeken. Zo zette hij het bekende sprookje om in een eigentijds verhaal voor de hele familie waarin met name de vrouwelijke rollen en onderlinge verhoudingen onder de loep genomen zijn. Want is een heks nog wel van deze tijd? En, waarom zou Griet een bangig meisje zijn? Sopraan en klassiek muziektheatermaakster Nienke Nasserian Nillesen studeerde in 2018 cum laude af aan Fontys Conservatorium in Tilburg en speelt vanaf oktober de rol van Griet. Hoe bereidt zij zich voor op de voorstelling en wat ging eraan vooraf?
Jibbe, je hebt alle teksten van dit libretto op de bestaande muziek van Engelbert Humperdinck moeten schrijven. Hoe heb je dat aangepakt?
Dat was inderdaad een behoorlijk technische opdracht. Je kunt ervoor kiezen een vertaling te maken die dicht bij het origineel ligt, maar ik vind het ook leuk om te kijken wat het verhaal en de personages uit het sprookje in de wereld van nu zeggen. Kun je een vertaalslag maken en er wat spannends mee doen? Ik speel graag met die verwachtingen en voel me vrij om me zowel te verhouden tot het originele sprookje, als ook nieuwe dingen toe te voegen. Zo dwalen Hans en Griet in deze versie door de grote stad en komen ze onderweg een aantal vreemde figuren tegen. Die overgangen naar de verschillende bedrijven waren er in het origineel niet en vroegen daarom om nieuwe muziek die Genevieve Murphy heeft gecomponeerd. Voor het overgrote deel heb ik de klassieke muziek van Engelbert Humperdinck als uitgangspunt genomen, muziek waar ik steeds meer van ben gaan houden. De melodietjes komen soms nog terug in mijn hoofd en hebben echt wel hitpotentie. Ik heb in stukjes van vijf seconden geschreven. De lettergrepen moesten passend gemaakt worden op de noten in de muziek, dat luistert heel nauw. Ik zat vaak zingend aan mijn bureau.
“De melodietjes komen soms nog wel eens terug in mijn hoofd en hebben echt wel hitpotentie.” – Jibbe Willems
Je zegt dat je tijdens het schrijven graag je eigen draai geeft aan het origineel, waarin zien bezoekers dat in deze versie van de familieopera straks terug?
Het is oorspronkelijk best een gek sprookje: twee kinderen die door hun (stief)moeder de deur uit worden gezet, bij een heks terechtkomen die hen op wil eten, haar vervolgens doodmaken en met het geld wat ze vinden weer thuis mogen komen. Wat is daarin de moraal of de ontwikkeling? Het gedrag van de ouders heeft geen consequenties, de kinderen zijn niet losgemaakt en de vrouwbeelden zijn op zijn zachtst gezegd merkwaardig te noemen. Want hoe evenredig is de relatie tussen Hans en Griet? En wat is nou eigenlijk de functie van die heks in het verhaal?
Heksen zijn door de geschiedenis heen vaak verkeerd begrepen en vanuit angst verketterd. Ik vond het mooi om haar in mijn versie van Hans en Griet dan ook ‘een wijze vrouw’ te noemen die haar eigen keuze heeft gemaakt in het leven. Daarnaast heb ik gekeken naar de thuissituatie van Griet en naar het karakter van de moeder die gevangen zit in een nogal ouderwetse huisvrouwenopvatting en zich door het vroege moederschap niet vrij gevoeld heeft en Griet dat eigenlijk kwalijk neemt. Je volgt als publiek de ontwikkeling van een dochter die zelf besluit van huis weg te lopen en door de verschillende ontmoetingen onderweg groeit in haar onafhankelijkheid.
“Dit stuk gaat voor mij over keuzes maken en afscheid durven nemen van oude patronen. Volg je daarin de ander of word je je eigen voorbeeld?” – Jibbe Willems
Wat voor meisje is Griet volgens jou?
Een jonge vrouw die verlangt naar haar eigen plek in de wereld, maar tijdens haar jeugd nog nooit een goed voorbeeld heeft gehad. De boodschap die ik erin heb geprobeerd te stoppen is: ‘Vind je eigen weg, wees moedig je eigen keuzes te maken.’ Als je voor jeugd schrijft wil je graag iets positiefs teweegbrengen.
Nienke, jij gaat die rol van Griet straks op het toneel brengen. Wat was jouw eerste reactie op het nieuwe libretto?
Ik vond het direct een heel toffe tekst met een mooie insteek voor de rol van Griet. Ik ben zelf heel erg bezig met feminisme en zelfontwikkeling en luister veel podcasts over deze onderwerpen. Dat die thematiek terugkomt in een sprookje zie je niet zo vaak en dat sprak me bij deze versie van Hans en Griet dan ook erg aan.
Het is eigenlijk een coming-of-age verhaal. Het publiek ziet hoe Griet haar rol in huis bevraagt en hoe ze zich losmaakt van haar familie. Ik zie haar als een heel vrij personage en vind het stoer dat ze op een gegeven moment zelf denkt: nu is het klaar, nu ga ik weg. Ze voelt die tweestrijd. Griet houdt van haar familie en van Hans, maar ze kiest uiteindelijk toch voor zichzelf. Dan denk ik: awesome, lekker gedaan Griet!
De rol van de heks is veranderd in een ‘wijze vrouw’, sta jij achter die keuze?
Ja zeker. Ik las toevallig laatst een boek over heksen en vind het fijn dat er nu anders naar de stereotypering van deze vrouwen gekeken wordt. Het is belangrijk om die bewustwording nu ook al bij kinderen te creëren.
Hoe bereid je je voor op de rol?
Allereerst zorg ik dat ik goed weet waar het verhaal over gaat en pas daarna richt ik me op de muziek. Ik moet de partijen goed studeren want dit is geen standaard opera met live begeleiding. We zitten vast aan een digitale ‘track’ en zingen daarop mee. Dat gaat soms best snel. Normaal gesproken heb je meer ruimte om tussendoor even adem te halen of langzamer te zingen, dan volgt de pianist je wel. Dat is hier geen optie, dus ik vind het fijn dat we dat goed gaan repeteren met elkaar.
Jibbe, heb jij nog verwachtingen over hoe Nienke het gaat doen?
Een tekst is een voorstel tot het maken van een voorstelling. Zodra ik mijn libretto heb afgemaakt, ga ik volledig uit van de expertise van de regisseur en de acteurs om daar een eigen draai aan te geven. Ik ben natuurlijk heel nieuwsgierig. Nienke gaat ongetwijfeld dingen meenemen die ik van tevoren nooit heb kunnen verzinnen. En zo zijn we deze voorstelling allemaal samen aan het maken. Mijn verwachting zou voor haar een beperking zijn.
Met welk gevoel hopen jullie dat de bezoekers straks naar huis gaan?
Allereerst hopen we dat zowel de kinderen als de ouders dit een tof stuk zullen vinden en tegelijkertijd hopen we de kinderen iets mee te kunnen geven; Dat alle meisjes die wat bangig zijn of die klein worden gehouden thuis, altijd signalen kunnen afgeven die er mogelijk voor zorgen dat patronen doorbroken kunnen worden. Dat ze zich vrij voelen eigen keuzes te maken en meer voor zichzelf op durven te komen. Dat geldt natuurlijk ook voor jongens. Als kinderen na het zien van onze voorstelling net wat brutaler naar buiten gaan, dan hebben wij het goed gedaan!
Hans en Griet is de tweede coproductie van jeugdtheatergezelschap de Toneelmakerij en Silbersee. Na een succesvolle remake van De Toverfluit in 2019 is de nieuwe familieopera in de herfstvakantie te zien in het Chassé Theater.