Backstage | Interview | Anouk Beugels | Regisseur Lokroep

Een musical over het beladen thema #MeToo, kan dat? Regisseur Anouk Beugels, vindt stellig van wel. Op zaterdag 1 oktober 2022 is de #wetoo musical in het Chassé Theater te zien. ,,Het is zwaar onderwerp, maar we schuwen de humor niet.”

Anouk Beugels put voor Lokroep - letterlijk: geluid van een mannelijk dier met het doel een vrouwtje te lokken - deels uit eigen ervaring. De actrice, regisseur en docente belandde als bleue 18-jarige studente eind jaren 90 op de Toneelacademie Maastricht in een soort verlate jaren 60 met een volkomen losgeslagen seksuele moraal.

,,Leraren die relaties hadden met studenten. Verplicht gemengd douchen mét de docent beweging erbij”, somt ze op. ,,Les in zoenen. De voortdurende suggestie: ‘Als jij met me naar bed gaat, mag je bij mij stage lopen.’ Vrouwen die elkaar moesten uitkleden en naakt allerlei opmerkingen naar hun hoofd geslingerd kregen... De machtsverhoudingen waren volkomen ongelijk.

Onveiligheid

,,Van de studenten ging uiteindelijk maar ene klein percentage door naar het volgende jaar. Dat bood voortdurend ruimte aan  onveiligheid en machtsmisbruik. Dan zijn jonge, onzekere mensen bereid zich te schikken naar situaties waarvan ik toen al wist: dit kan en mag niet. Als vrouw moest je je op een bepaalde manier kleden en gedragen. Ik kleedde me op een bepaald moment zelfs als jongen om mijn vrouwelijkheid niet te veel te accentueren. Toch dacht ik: ben ik soms gek? Want iedereen ging  over zijn grenzen heen. Toen ik me, jong als ik was, beklaagde bij de schoolleiding werd er gezegd: ‘Je weet toch hoe je er uit ziet…’  

Een trauma heeft ze er niet aan overgehouden (‘Ik ben nooit gepenetreerd, maar werd daardoor wel een outcast’), maar haar plezier in het vak verschrompelde destijds zienderogen. Later, als artistiek leider van de afdeling Muziektheater van Codarts, Hogeschool voor kunsten Rotterdam, hervond ze de liefde voor theater. Haar ervaringen van toen dienen nu - mede - als fundament voor Lokroep, de #metoo musical die vanaf 18 juni in de Nederlandse theaters is te zien en op 23 juni in DeLaMar West in Amsterdam in première gaat.

De authentiek Nederlandse productie, waaraan liefst zes schrijvers/scenaristen werkten, wil volgens Anouk Beugels met een uiterst actueel onderwerp ook nadrukkelijk bijdragen aan vernieuwing in de vaderlandse musicalwereld.

Vernieuwing

,,Toen de Raad voor de kunst in 2019 pleitte voor meer vernieuwing en experiment in de musical, kreeg Lokroep vorm in mijn hoofd. De musical is door een collectief geschreven - enkele van de makers staan bovendien zelf op de vloer. We breken met de traditie dat een musical geen lange speelscènes zou mogen bevatten. En voor mij hoeft een musical niet per se een heldenepos te zijn. Bovendien geven we in Lokroep jonge schrijvers, musici en acteurs de kans zich te ontplooien. Er is in ons land geen plek waar jonge musicalmakers het vak in hun vingers kunnen krijgen, anders dan in de theaterwereld die wel experimenteerplekken kent.”

Lokroep, de #wetoo musical neemt de toeschouwer mee naar een directievergadering waarop driftig wordt gediscussieerd over protocollen ten aanzien van (seksueel) overschrijdend gedrag. Anouk Beugels: ,,In het werkelijke leven gaat daarbij vaak alleen maar om de protocollen - niet over de slachtoffers. Waarbij menigeen ook nog zijn eigen hachje probeert te redden.”

Een volgende scene voert de bezoeker naar de ongelijke relatie tussen een hartchirurg en een coassistent, die vervolgens bij de raad van toezicht van het ziekenhuis en uiteindelijk de hongerige pers belandt. Om te tonen welke mechanismen er aan het werk zijn in een #Metoo-zaak. Of het publiek is getuige van het praatprogramma Springstof, gepresenteerd door Nederlands populairste talkshow host Yannis, die de vrouw van een dubieuze uitgever aan tafel heeft en waar wordt gevochten om eerherstel en genoegdoening. Of een meisje dat auditie doet, met  grensoverschrijdend gedrag te maken krijgt, maar later als regisseur zelf dader wordt.

Cliché

Anouk Beugels: ,,Ik wil vooral de vele gedaanten van #Metoo laten zien. Het verhaal van de ‘oudere witte man’ die een werkneemster is voor velen het klassieke voorbeeld geworden. Het gaat mij er om dat we het niet uitsluitend over daders en slachtoffers hebben, maar dat wij allen deel uitmaken van het systeem dat er achter zit. En dat daar, volgens mij, ook de oplossing ligt.”

Oorspronkelijk opgeleid tot actrice, heeft Anouk Beugels haar hart verpand aan musical. ,,Het is een zó onderschat genre. Je moet voor musical écht goed kunnen acteren. Bij Shakespeare heb je 30 pagina’s lang mooie zinnen, in een musical heb je één tiende tot je beschikking om dezelfde emotionele boog maken. Daarbij moet je kunnen zingen en dansen. Het maakt me nog altijd woedend als ik zie hoe in sommige artistieke kringen op musical wordt neergekeken. In die zin loopt Nederland nog altijd enorm achter op de Verenigde Staten en Engeland.”

Humor

Hoewel het thema in Lokroep bepaald zwaar is, hoedt Anouk Beugels zich voor rauw activisme en pamflettisme. ,,Er zit genoeg humor in”, zegt ze. ,,Via de lach kun je zaken veel duidelijker maken. Het wordt daardoor niet alleen verteerbaarder, maar ook scherper.

,,Het uitsluitend denken in goed en fout kan je verblinden. Nota bene een vrouw wees me er op dat in het voorlopige script geen vrouwen voorkomen als dader. Wat erg, dacht ik. Ik heb alleen maar mannen als daders. Voor mij kan helder zijn wie slachtoffer en dader is, voor anderen hoeft dat niet zo te zijn. #Metoo bestrijkt ook een groot gebied. Het is niet: ‘man pakt vrouw’ en dus hoef ik er niet meer na te denken. Iedereen heeft zaken gezien, getolereerd, om dingen gelachen. Er zijn altijd stille getuigen en mensen die hun kop in het zand steken.

Social media

,,Maar: we willen geen mensen aan de schandpaal nagelen. Ook bij #Metoo slaan zaken door. Ik ken mannen die niet meer alleen met een vrouw in de lift durven te staan. Trial by media vind ik daarnaast natuurlijk een ongewenst gevolg van #Metoo. Door alle social media is er een heel ingewikkelde wereld bijgekomen.”

Anouk Beugels is tevreden als het publiek straks in ‘liefdevolle verwarring’ de zaal verlaat. ,,Het klinkt misschien idealistisch, maar het zou toch mooi zijn als mensen zich realiseren: ik heb ook zoiets meegemaakt. Of: ik moet nog aan iemand excuses maken. Of iemand nadrukkelijk vragen hoe het er mee gaat. Praat er in elk geval over. Want het gesprek is nog lang niet afgelopen.”